Plener artystyczny PEJZAŻ DZIEDZICZONY

Trzy dni spotkań z krajobrazem… tym widzialnym  i tym który jest w nas… jako cząstka odziedziczonego – kulturowego DeeNA. Rozpoczęliśmy 28 czerwca warsztatami w Galerii Miejskiego Ośrodka Kultury, kuźni wielu artystycznych - dębickich talentów. Stamtąd młodzi artyści przeszli do parku Muzeum Regionalnego gdzie oficjalnie rozpoczęliśmy tegoroczny plener malarski.  Ideą pleneru było spotkanie mistrza i ucznia w pejzażu, nauka postrzegania sztuki, odkrywanie „genu tworzenia” ale także konfrontacja rożnych spojrzeń na te same obiekty kultury w krajobrazie.  Zgodnie z myślą przewodnią pleneru, iż „ochrona dziedzictwa  rozpoczyna się od jego dostrzegania”, pierwszy dzień poświęcony był dyskusji o tym co wokół nas jest i na co warto zwracać uwagę. Popołudnie w plenerze parku muzealnego upłynęło wokół tematyki Parków i ogrodów ziemi dębickiej, będących przedmiotem  pracy doktorskiej dr. Inż. Sabiny Leskiej. Jej wystąpienie skupiło uwagę uczestników na idei ochrony zasobów zieleni komponowanej na terenie powiatu. Z-ca Burmistrza Maciej Małozięć  przybliżył obecnym wkład Rodziny Raczyńskich w kreowanie przestrzeni miasta, po czym wywiązała się cenna dyskusja w której uczestniczyli m in. mec. Ryszard Brzostowski i Zbigniew Drzymała. Dyskusja była wartościowym  doświadczeniem także dla młodzieży uczestniczącej w spotkaniu. Poza wiedzą dzieliliśmy się przecież pasją. Ten czas bardzo dobrze nastroił uczestników pleneru do kolejnych dni pracy twórczej.

W sobotę 29 czerwca 32 uczestników pleneru dotarło na szczyt tzw. „kopalin” na ulicy Gajowej, w okolice zabytkowej kapliczki, ufundowanej jako wotum w 1910 r. przez rodzinę Panków. Ten upalny dzień upłynął na tworzeniu prac malarskich akrylem, z tego właśnie miejsca. Rozpościerające się wokół  panoramy Gumnisk, Braciejowej i Dębicy w sposób szczególny urzekają, budząc wrażenie  niezwykłej symbiozy człowieka i natury.  A przecież zabytkowe kapliczki w cieniu modrzewi i lip to nie jedyne ślady pozostawione przez człowieka w krajobrazie. Sam układ pól, drogi, ścieżki, zagajniki, kolorystyka łanów to wielkie dziedzictwo, w którym zieleń komponuje się z ludzką pracą, codziennością. Praca twórcza trwała do popołudnia. W przerwach uczestnicy mogli posilić się znakomitym obiadem przygotowanym przez „Smaki Radości” i drożdżówkami cukierni „Maestro”.

Niedzielę 30 czerwca uczestnicy pleneru spędzili w Zasowie, w parku okalającym  dworzyszcze świetnego niegdyś majątku Łubieńskich. Ród ten, w sposób szczególny zapisał się w kulturze tutejszej przestrzeni. Łubieńscy jako twórcy wielkiego ongiś przedsiębiorstwa szkółkarskiego, krzewili – zatrudniając okolicznych mieszkańców – wiedzę i umiejętności uprawy drzew i krzewów owocowych i ozdobnych. Czas wojny i powojennej destrukcji majątków szlacheckich, sprawił, ze dwór Łubieńskich podzielił los wielu pięknych obiektów ziemiańskich. To co pozostało jest pięknym reliktem sztuki komponowania zieleni parkowej i niewątpliwym źródłem inspiracji twórczych. Tu właśnie uczestnicy pleneru rozłożyli swoje sztalugi. Jednych urzekały ruiny dworu, innych romantyczne drzewa i stawy, wszystkich zaś nastrój miejsca.  Organizatorzy są wdzięczni dyrekcji Szkoły w Zasowie za udostepnienie przestrzeni na działania logistyczne.

Podsumowując,  Plener artystyczny „mistrza i ucznia” PEJZAŻ DZIEDZICZONY  skupił 32 twórców: młodzieży i dorosłych. Powstało ok. 60 prac artystycznych. Większość z nich będzie można obejrzeć na wystawie poplenerowej we wrześniu, a najciekawsze ukażą się w folderze. Plener został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury, Kultura – Interwencje.

fot: Daria Misiaszek,  Muzeum Regionalne 

- INNYMI SŁOWY - Przegląd gwary lokalnej w tradycji i pieśni 5 października 2024 r.

Pierwsze tego rodzaju spotkanie miłośników słowa i pieśni, w którym gwara - a raczej to, co po niej jeszcze pozostało – będzie przykuwać naszą ciekawość. A przecież kiedyś gwara była po prostu mową codzienną, nabytą „ze słuchu” w środowisku rodzinnym, wśród mieszkańców, z którymi spędzało się większość życia i na co dzień „gwarzyło”; była naturalnym – bliższym pierwotnemu – sposobem komunikowania się, wyrażania myśli i emocji, tyle że nie wyuczonym, ale nabywanym z „dziada pradziada”. Więc ten język to i nasz język, tyle że zapominany, coraz bardziej zapominany. Może nawet już zapomniany. A jest w nim wszystko, co powinno być walorem języka: obrazowość, barwność, skrót i precyzja i emocje. Właśnie dlatego, że gwarowy ślad owego języka w naszym regionie jest dziś już ledwie uchwytnym i rzadko spotykanym reliktem, chcemy go dostrzec jako ważny element niematerialnego, duchowego dziedzictwa naszej kultury, swoiste „kulturowe DeeNA” – językowy kod łączący nas z krainą przodków.

Miejsce i termin: Przygotowanie do przeglądu to miesiące czerwiec – wrzesień.

Przegląd odbędzie się 5.10.2024 r. w Dębicy i Latoszynie, w warunkach plenerowych.

Organizator: Muzeum Regionalne w Dębicy we współpracy z Miastem Dębica i samorządami gminnymi powiatów: dębickiego i ropczycko – sędziszowskiego.

Wsparcie merytoryczne: Uniwersytet Rzeszowski, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.

Wsparcie finansowe i organizacyjne: Narodowe Centrum Kultury – Program Kultura i Interwencje.

GŁÓWNE ZAŁOŻENIE PRZEGLĄDU „INNYMI SŁOWY – Przegląd gwary lokalnej w tradycji i pieśni”

to propozycja skierowana do mieszkańców powiatu dębickiego i ropczycko-sędziszowskiego, którym bliski jest rodzimy język, ze szczególnym udziałem młodzieży zgłoszonej do przeglądu przez szkoły, domy kultury, świetlice, stowarzyszenia lokalne i wspólnoty parafialne. Udział w przeglądzie otwarty jest dla wszystkich – zarówno młodzieży, jak i dorosłych. Poprzedzony będzie samodzielnie planowanym działaniem warsztatowym i realizowanym przez uczestników w miesiącach poprzedzających. Młodzi uczestnicy winni odnaleźć w lokalnej społeczności/ w rodzinie osoby posługujące się gwarą regionalną lub mową potoczną o cechach gwarowych, zapoznać się z typowymi dla tej gwary słowami, zwrotami, powiedzeniami, lub też śpiewem, sposobem bycia – stylem zachowania, a następnie przygotować tekst na dowolny temat z użyciem poznanej mowy przodków. Także dorośli (grupy) posługujący się gwarą, znający powiedzenia gwarowe będą mogli zaprezentować różne formy wypowiedzi. W określonym terminie (5 października) wszystkie zespoły zaprezentują się na przeglądzie, który wzbogacą występy profesjonalnych artystów słowa i muzyków.

CELE I SPODZIEWANE REZULTATY

Celem przeglądu jest rozwój społecznej wrażliwości na piękno i bogactwo mowy i lokalnego języka; poznanie jego źródeł; przekonanie mieszkańców o wartości kulturowej gwary jako swoistego kodu genetycznego określającego nasz związek z miejscem i wspólnotą ludzi; kształtowanie więzi międzypokoleniowych, a także integrowanie społeczności wsi i miasta. Rezultatem będzie wydarzenie, podczas którego uczestnicy zaprezentują teksty mówione lub śpiewane, dawne lub tworzone przez uczestników, dokumentujące niematerialne dziedzictwo mowy w regionie. W wydarzeniu wezmą udział przedstawiciele rożnych środowisk z gmin powiatów dębickiego i ropczycko-sędziszowskiego.

FORMY WYSTĄPIEŃ I KRYTERIA

Zadaniem uczestników jest zaprezentowanie dowolnej wypowiedzi: - monologu, - dialogu, - scenki rodzajowej, dramy, - opowieści (historie, gawędy, bajki, legendy itp.), - przyśpiewki. Uczestnik może przygotować odtworzenie słowne w formie czytanej (osobna kategoria) dowolnego oryginalnego tekstu w brzmieniu gwarowym, bądź z udziałem słów i zwrotów wypowiadanych lokalną gwarą, używaną w miejscowości, z którą wykonawca się utożsamia. Pod względem autorskim prezentowany tekst może stanowić: 1) tekst tradycyjny oryginalny zapisany przez dawnych mieszkańców lub zapamiętany w rodzinie, lokalna opowieść (uczestnik może nagrać i zapisać wysłuchaną opowieść starszych mieszkańców, a następnie utrwalić ją i zaprezentować), 2)tekst własny autorski, oparty na kanwie dawnej historii, zapisanej w pamięci mieszkańców, 3) tekst własny autorski, o tematyce współczesnej, z wykorzystaniem lokalnej gwary. Przegląd nie jest konkursem w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale prezentacją wypowiedzi podlegającą ocenie, wyróżnieniu i nagrodzeniu najciekawszych wystąpień. Kryteria merytoryczne i artystyczne zostaną opracowane na dalszych etapach przez zespół oceniający, w skład którego wejdą: językoznawcy, etnolingwiści, kulturoznawcy. Istotnym kryterium jest lokalne pochodzenie tekstu bądź – w przypadku gwarowych tekstów i wystąpień autorskich przygotowanych na przegląd – ważnym jest, by jego tematyka związana była z regionem.

ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE i WARUNKI UCZESTNICTWA

Do udziału w przeglądzie zapraszamy zarówno indywidualnych wykonawców, jak i grupy, zespoły, które zgłaszać mogą szkoły, stowarzyszenia, kluby, domy kultury, koła gospodyń, parafie i inne. Prosimy, aby  Karty zgłoszenia przesyłać do 15 września 2024 r. do Muzeum Regionalnego w Dębicy, ul. Ratuszowa 4, bądź drogą elektroniczną przesłać skan zgłoszenia na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. W razie potrzeby doinformowania prosimy o kontakt na numer: 14 683 74 28. Poprzez Kartę zgłoszenia będziemy informować uczestników o bieżących sprawach organizacyjnych i czasie trwania występu. Informacje będą się też ukazywać na stronie www.muzeumwdebicy.pl Prosimy, aby śledzić informacje. Przegląd odbędzie się w dniu 5 października 2024 r. w warunkach plenerowych na terenie Parku Muzeum Regionalnego w Dębicy bądź w innym miejscu, o którym poinformujemy zgłoszonych do połowy września. W przeglądzie wystąpią także w charakterze gości artyści słowa i muzycy z regionu. Uczestników oceniać będą specjaliści w zakresie językoznawstwa, etnografii, kulturoznawstwa, którzy wyłonią i nagrodzą najciekawsze wystąpienia. Będzie także możliwość wyłonienia najciekawszych wykonawców przez publiczność. Wydarzenie będzie udokumentowane przez lokalną telewizję, a najlepsze autorskie teksty – po uzyskaniu zgody autorów - znajdą się w publikacji Rocznika Muzealnego. Serdecznie zapraszamy młodzież i wszystkich Państwa do uczestnictwa w Przeglądzie. Spróbujmy tak pogwarzyć, tak opowiedzieć o majówce pod kapliczką, o zrękowinach, o kopaniu ziemniaków, pasieniu krów, o herodach albo o czymkolwiek innym, co się kiedyś zdarzało, zdarzyło lub dzieje. A może i odczytać zapisaną opowieść babci, dziadka – kogoś, kto pamięta, lubi i potrafi opowiadać. Starając się zachować ich słownictwo, wymowę i odmianę wyrazów – tak, by tę gwarę przypomnieć i zachować.

Potem sie wszystkie zyjdziewa i bedziewa uopowiadać choć co

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura - Interwencje. Edycja 2024.

Link do pobrania programu konkursu

Link do pobrania karty zgłoszenia