- INNYMI SŁOWY - Przegląd gwary lokalnej w tradycji i pieśni 5 października 2024 r.
Pierwsze tego rodzaju spotkanie miłośników słowa i pieśni, w którym gwara - a raczej to, co po niej jeszcze pozostało – będzie przykuwać naszą ciekawość. A przecież kiedyś gwara była po prostu mową codzienną, nabytą „ze słuchu” w środowisku rodzinnym, wśród mieszkańców, z którymi spędzało się większość życia i na co dzień „gwarzyło”; była naturalnym – bliższym pierwotnemu – sposobem komunikowania się, wyrażania myśli i emocji, tyle że nie wyuczonym, ale nabywanym z „dziada pradziada”. Więc ten język to i nasz język, tyle że zapominany, coraz bardziej zapominany. Może nawet już zapomniany. A jest w nim wszystko, co powinno być walorem języka: obrazowość, barwność, skrót i precyzja i emocje. Właśnie dlatego, że gwarowy ślad owego języka w naszym regionie jest dziś już ledwie uchwytnym i rzadko spotykanym reliktem, chcemy go dostrzec jako ważny element niematerialnego, duchowego dziedzictwa naszej kultury, swoiste „kulturowe DeeNA” – językowy kod łączący nas z krainą przodków.
Miejsce i termin: Przygotowanie do przeglądu to miesiące czerwiec – wrzesień.
Przegląd odbędzie się 5.10.2024 r. w Dębicy i Latoszynie, w warunkach plenerowych.
Organizator: Muzeum Regionalne w Dębicy we współpracy z Miastem Dębica i samorządami gminnymi powiatów: dębickiego i ropczycko – sędziszowskiego.
Wsparcie merytoryczne: Uniwersytet Rzeszowski, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.
Wsparcie finansowe i organizacyjne: Narodowe Centrum Kultury – Program Kultura i Interwencje.
GŁÓWNE ZAŁOŻENIE PRZEGLĄDU „INNYMI SŁOWY – Przegląd gwary lokalnej w tradycji i pieśni”
to propozycja skierowana do mieszkańców powiatu dębickiego i ropczycko-sędziszowskiego, którym bliski jest rodzimy język, ze szczególnym udziałem młodzieży zgłoszonej do przeglądu przez szkoły, domy kultury, świetlice, stowarzyszenia lokalne i wspólnoty parafialne. Udział w przeglądzie otwarty jest dla wszystkich – zarówno młodzieży, jak i dorosłych. Poprzedzony będzie samodzielnie planowanym działaniem warsztatowym i realizowanym przez uczestników w miesiącach poprzedzających. Młodzi uczestnicy winni odnaleźć w lokalnej społeczności/ w rodzinie osoby posługujące się gwarą regionalną lub mową potoczną o cechach gwarowych, zapoznać się z typowymi dla tej gwary słowami, zwrotami, powiedzeniami, lub też śpiewem, sposobem bycia – stylem zachowania, a następnie przygotować tekst na dowolny temat z użyciem poznanej mowy przodków. Także dorośli (grupy) posługujący się gwarą, znający powiedzenia gwarowe będą mogli zaprezentować różne formy wypowiedzi. W określonym terminie (5 października) wszystkie zespoły zaprezentują się na przeglądzie, który wzbogacą występy profesjonalnych artystów słowa i muzyków.
CELE I SPODZIEWANE REZULTATY
Celem przeglądu jest rozwój społecznej wrażliwości na piękno i bogactwo mowy i lokalnego języka; poznanie jego źródeł; przekonanie mieszkańców o wartości kulturowej gwary jako swoistego kodu genetycznego określającego nasz związek z miejscem i wspólnotą ludzi; kształtowanie więzi międzypokoleniowych, a także integrowanie społeczności wsi i miasta. Rezultatem będzie wydarzenie, podczas którego uczestnicy zaprezentują teksty mówione lub śpiewane, dawne lub tworzone przez uczestników, dokumentujące niematerialne dziedzictwo mowy w regionie. W wydarzeniu wezmą udział przedstawiciele rożnych środowisk z gmin powiatów dębickiego i ropczycko-sędziszowskiego.
FORMY WYSTĄPIEŃ I KRYTERIA
Zadaniem uczestników jest zaprezentowanie dowolnej wypowiedzi: - monologu, - dialogu, - scenki rodzajowej, dramy, - opowieści (historie, gawędy, bajki, legendy itp.), - przyśpiewki. Uczestnik może przygotować odtworzenie słowne w formie czytanej (osobna kategoria) dowolnego oryginalnego tekstu w brzmieniu gwarowym, bądź z udziałem słów i zwrotów wypowiadanych lokalną gwarą, używaną w miejscowości, z którą wykonawca się utożsamia. Pod względem autorskim prezentowany tekst może stanowić: 1) tekst tradycyjny oryginalny zapisany przez dawnych mieszkańców lub zapamiętany w rodzinie, lokalna opowieść (uczestnik może nagrać i zapisać wysłuchaną opowieść starszych mieszkańców, a następnie utrwalić ją i zaprezentować), 2)tekst własny autorski, oparty na kanwie dawnej historii, zapisanej w pamięci mieszkańców, 3) tekst własny autorski, o tematyce współczesnej, z wykorzystaniem lokalnej gwary. Przegląd nie jest konkursem w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale prezentacją wypowiedzi podlegającą ocenie, wyróżnieniu i nagrodzeniu najciekawszych wystąpień. Kryteria merytoryczne i artystyczne zostaną opracowane na dalszych etapach przez zespół oceniający, w skład którego wejdą: językoznawcy, etnolingwiści, kulturoznawcy. Istotnym kryterium jest lokalne pochodzenie tekstu bądź – w przypadku gwarowych tekstów i wystąpień autorskich przygotowanych na przegląd – ważnym jest, by jego tematyka związana była z regionem.
ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE i WARUNKI UCZESTNICTWA
Do udziału w przeglądzie zapraszamy zarówno indywidualnych wykonawców, jak i grupy, zespoły, które zgłaszać mogą szkoły, stowarzyszenia, kluby, domy kultury, koła gospodyń, parafie i inne. Prosimy, aby Karty zgłoszenia przesyłać do 15 września 2024 r. do Muzeum Regionalnego w Dębicy, ul. Ratuszowa 4, bądź drogą elektroniczną przesłać skan zgłoszenia na adres:
Potem sie wszystkie zyjdziewa i bedziewa uopowiadać choć co
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura - Interwencje. Edycja 2024.
Link do pobrania programu konkursu
Link do pobrania karty zgłoszenia